δεκέμβριος 2014 _ γουίλλιαμ κάρλος γουίλλιαμς / i

Η ΚΙΤΡΙΝΗ ΚΑΜΙΝΑΔΑ

Είναι μια τολύπη

χλωμού σα δέρματος

καπνού ψηλά στο γαλανό

ουρανό. Τα ασημένια

δαχτυλίδια που

δένουν την κίτρινη

δέσμη των τούβλων σε

αραιά διαστήματα λάμπουν

μέσα σε τούτο το κεχριμπαρένιο

φως ̶ όχι

του ήλιου όχι του

χλωμού ήλιου αλλά

της γεννηθείσας αδερφής του

της

φθίνουσας εποχής

– μετάφραση: Κωνσταντίνος Πλησιώτης

~

ΣΤΕΦΑΝΙ ΑΠΟ ΚΙΣΣΟ

Η όλη διαδικασία είναι ένα ψέμα,

εκτός εάν,

στεφανωμένη την υπερβολή,

αποκοπεί με τόλμη,

με όποιον τρόπο,

απ’ τα όριά της – 

ή βρει ένα βαθύτερο πηγάδι.

Ο Αντώνιος κι η Κλεοπάτρα

είχαν δίκιο·

αυτοί δείχνουν

το δρόμο. Σ’ αγαπώ

ή δεν έχω ζωή

καθόλου.

Η εποχή των ασφόδελων 

έχει περάσει. Έχουμε τώρα

καλοκαίρι, καλοκαίρι!

λέει η καρδιά,

κι ακόμη δεν το ζήσαμε όλο.

Δεν επιτρέπονται

αμφιβολίες – 

παρόλο που θά ’ρθουν

και ίσως

μας εξαντλήσουν

πολύ νωρίς.

Είμαστε βέβαια απλοί θνητοί

μα κι έτσι μπορούμε

να προκαλούμε τη μοίρα.

Σε κάποιο γύρισμα της τύχης 

μπορεί ακόμα

και να νικήσουμε! Δε ζητάμε

να δούμε

νάρκισσους και βιολέτες

να επιστρέφουν,

υπάρχουν όμως

ακόμη

τα τριαντάφυλλα!

Δεν ταιριάζουν τα ρομάντζα στην αγάπη.

Η αγάπη έχει να κάνει

με πράγματα σκληρά,

που η δική μας θέληση

αλλάζει τη μορφή τους

για χάρη ενός «μαζί».

Έχει τις εποχές της,

ευνοϊκές κι ενάντιες,

κι ας ψάχνει στα τυφλά

η καρδιά κάποια επαλήθευση

μες στα σκοτάδια 

ενός Μάη που τελειώνει.

Όπως τα βάτα έχουν στη φύση τους

να σκίζουνε τη σάρκα,

έτσι διέσχισα κι εγώ

την κάθε εποχή.

Λένε, 

κράτα τα βάτα 

μακριά.

Δεν μπορείς να ζεις

χωρίς να μπλέκεσαι

σε βάτα.

Τα παιδιά μαζεύουνε λουλούδια.

Ας μαζεύουν.

Αν και, αφού βρεθούν

στο χέρι τους

δεν έχουν πια τι να τα κάνουν

και τα πετούν τσαλακωμένα 

στην άκρη του κρασπέδου.

Στην ηλικία μας, τα γεγονότα

που μας λύπησαν τα διατρέχει η φαντασία

και μας σηκώνει όρθιους ξανά,

ώστε να κάνουμε τα ρόδα

να στέκουν αντικριστά στ’ αγκάθια.

Σίγουρα

είναι σκληρή η αγάπη,

και εγωίστρια

και τελείως πεισματάρα –

ή έστω, τυφλωμένη απ’ το φως,

τέτοια είναι η νεανική αγάπη.

Αλλά εμείς γεράσαμε αρκετά,

εγώ για ν’ αγαπώ 

κι εσύ για ν’ αγαπιέσαι,

με τη βοήθεια της θέλησης

αντέξαμε,

ό,τι κι αν κόστισε αυτό,

και τώρα πια κρατάμε

το κοσμημένο έπαθλο

παντοτινά

στα δάχτυλά μας.

Έτσι το θέλουμε

και έτσι είναι

πέρα από οτιδήποτε τυχαίο.

– μετάφραση: Αντωνία Γουναροπούλου-Τουρίκη

~

Η ΝΕΑΡΗ ΝΟΙΚΟΚΥΡΑ

Στις δέκα το πρωί η νεαρή νοικοκυρά

τριγυρνά με το νεγκλιζέ πίσω

απ’ τους ξύλινους τοίχους της οικίας του συζύγου.

Περνάω μόνος με τ’ αμάξι.

Κι έπειτα βγαίνει ως το δρόμο

για να φωνάξει τον ψαρά, τον παγοπώλη,

και στέκει ντροπαλή, χωρίς κορσέ, στρώνοντας

τ’ άτακτα τσουλούφια απ’ τα μαλλιά της

και τη συγκρίνω με πεσμένο φύλλο.

Αθόρυβα οι ρόδες του αμαξιού μου

τρέχουνε θρυμματίζοντας τα ξεραμένα φύλλα

ενώ υποκλίνομαι και προσπερνώ χαμογελώντας.

– μετάφραση: Άρτεμις Μιχαηλίδου

~

ΡΩΣΙΚΟΣ ΧΟΡΟΣ

Αν, όταν η γυναίκα μου κοιμάται,

όπως το μωρό και η Καθλήν,

κι ο ήλιος είναι δίσκος λευκής φλόγας

μέσα σε ομίχλη μεταξένια

πάνω από δέντρα που αστράφτουν ----

Αν εγώ, στο βορινό δωμάτιο

χορεύω γυμνός, με τρόπο αλλόκοτο

μπρος στον καθρέφτη μου,

φέρνοντας βόλτες το πουκάμισο

γύρω από το κεφάλι

και τραγουδώντας σιγανά πως:

«Είμαι μόνος, μόνος.

Γεννήθηκα για να ‘μαι μόνος,

κι είμαι καλύτερα έτσι!»

Αν θαυμάζω τα μπράτσα μου, το πρόσωπο,

τους ώμους, τα πλευρά, τα οπίσθια,

πίσω απ’ τα κίτρινα τραβηγμένα στόρια, ---

Ποιος θα βρεθεί να πει

ότι δεν είμαι το ευτυχές δαιμόνιο του σπιτιού;

– μετάφραση: Άρτεμις Μιχαηλίδου

*

Σημείωση: Τα τέσσερα αυτά ποιήματα αποτελούν μια πρώτη επιλογή από όσα μεταφράσθηκαν για να διαβαστούν στην αφιερωμένη στον σπουδαίο Αμερικανό ποιητή εκδήλωση του “Με τα λόγια (γίνεται)” στις 31 Μαρτίου 2014 στην Ελληνοαμερικανική Ένωση. Θα ακολουθήσουν –στα τεύχη Μαρτίου και Ιουνίου 2015– ακόμα δύο επιλογές ποιημάτων, συμπληρώνοντας αυτό το ελάχιστο ανθολόγιο.

Τα υπόλοιπα ποιήματα αναδημοσιεύονται τώρα εδώ και εδώ.

*

Αντωνία Γουναροπούλου-Τουρίκη. Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και, σε μεταπτυχιακό επίπεδο, φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Εργάζεται ως διορθώτρια και μεταφράστρια. Έχει εκδώσει δύο ποιητικές συλλογές (Το άστρο του Βορρά, 2010, και Το άστρο του Τίποτε, 2013), ενώ ποιήματά της έχουν επίσης δημοσιευτεί σε περιοδικά.

Άρτεμις Μιχαηλίδου. Σπούδασε Αγγλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, έκανε μεταπτυχιακά στην Αγγλική Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο του Warwick και στη Δημιουργική Γραφή στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, και διδακτορικό στη Μοντέρνα Αμερικανική Ποίηση στο Πανεπιστήμιο του Exeter. Έχει δημοσιεύσει άρθρα και κριτικές για τη σύγχρονη αγγλόφωνη λογοτεχνία σε γνωστά ακαδημαϊκά ελληνικά και ξένα έντυπα. Το 2013 εξέδωσε την ποιητική συλλογή, Αόριστος Διαρκείας.

Κωνσταντίνος Πλησιώτης. Γεννήθηκε στην Αθήνα, όπου ζει και εργάζεται. Είναι απόφοιτος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας και μεταφραστής. Ξεκίνησε να γράφει στην Γ’ Λυκείου. Πάντα έχει την αίσθηση πως άργησε.

νοέμβριος 2014 _ λουκιανός, παλλαδάς, νίκαρχος [μτφρ.: παντελής μπουκάλας]

^{Λουκιανός [μτφρ. & σημ.: Παντελής Μπουκάλας]}

^{X 26}

^{Tον χάρο σκέψου, και χαρά απ’ τα αγαθά σου τρύγησε.}

^{Τον βίο σου στοχάσου, και μη σκορπάς το βιος σου.}

^{Nα ο σοφός: αυτός που και τα δύο τα λογάριασε}

^{και μετρημένα φειδωλός και σπάταλος πορεύεται.}

^{X 42}

^{Nα σφραγιστεί το στόμα, μην ειπωθούν όσα δεν πρέπει.}

^{Παρά τα χρήματά σου, καλύτερα τα ρήματά σου να φυλάς.}

^{X 122}

^{Πολλά μπορεί η θεότητα ― και τα απίστευτα·}

^{υψώνει τους μικρούς και ταπεινώνει τους μεγάλους.}

^{Kαι τη δική σου υπεροψία θα συντρίψει, και τον κομπασμό σου,}

^{κι ας σου προσφέρει ο ποταμός χρυσό το νάμα του.}

^{Tα βούρλα, τις μολόχες δεν τα τσακίζει ο άνεμος,}

^{μονάχα τις πανύψηλες βελανιδιές και τα πλατάνια.}

^{XI 401}

^{Tο γιο του τον αγαπημένο μού ’στειλε}

^{κάποιος γιατρός, γραμματική να τον διδάξω.}

^{Tο «μήνιν άειδε» έμαθε λοιπόν, το «άλγεα μυρί’ έθηκεν»}

^{και το «πολλάς δ’ ιφθίμους ψυχάς Άϊδι προΐαψεν» βεβαίως.}

^{Kαι πάνω εκεί έπαψε νά ’ρχεται στο μάθημα.}

^{Mια μέρα με συνάντησε ο πατέρας του και μού ειπε:}

^{«Σ’ ευχαριστώ, καλέ μου δάσκαλε, αλλά του μάθαινες}

^{όσα μονάχος μου μπορώ να του διδάξω.}

^{Ψυχές πολλές ξαπόστειλα κι εγώ στον Άδη,}

^{άρα ανάγκη τον γραμματικό καμιά δεν έχω».}

^*

^{Ο Λουκιανός, σοφιστής και σατιρικός του 2ου αι. μ.Χ. από τα Σαμόσατα της Συρίας, επέλεξε για τα συγγράμματά του την ελληνική γλώσσα. Στην Αθήνα σχετίστηκε με επικούρειους και κυνικούς φιλοσόφους. Εξαιρετικός στυλίστας και πνεύμα απείθαρχο, στις «διατριβές» του ταίριαξε το σκώμμα με την αυστηρή κοινωνική, ιδεολογική και θεολογική κριτική. Στην Παλατινή Ανθολογία σώζονται αρκετά επιγράμματά του, η γνησιότητά τους πάντως δεν θεωρείται αναμφισβήτητη.}

^{Παλλαδάς} [μτφρ. & σημ.: Παντελής Μπουκάλας]

^{IX 166 – Εις τας γυναίκας ψόγος}

^{Πόσο κακιά, πόσο επικίνδυνη η γυναίκα,}

^{μα πόρνη ή φρόνιμη, μας το κατέδειξε ο Όμηρος.}

^{Mοιχεύτηκε η Eλένη κι άντρες πολλοί σκοτώθηκαν.}

^{H φρόνηση της Πηνελόπης; Kι αυτή το θάνατο έσπειρε.}

^{Λοιπόν, έργο για χάρη μιας γυναίκας η Iλιάδα.}

^{Kι η Πηνελόπη, της Oδύσσειας η πρόφαση.}

^{IX 441 – Εις Ηρακλέα}

^{Eίδα και έφριξα: στα τρίστρατα ο γιος του Δία, χάλκινος.}

^{Δέος ώς λίγο πριν κινούσε, και τώρα παραπεταμένος.}

^{Φαρμακωμένος, στάθηκα είπα: «Tρισέληνε, αλεξίκακε, έπεσες, κείσαι,}

^{εσύ, ο ανίκητος ώς τώρα.»}

^{Mου φανερώθηκε τη νύχτα ο Hρακλής, χαμογελώντας αποκρίθηκε:}

^{«Θεός, μα έμαθα να υπακούω στον Καιρό.»}

^{XI 384}

^{Eφόσον μοναχοί, πώς τόσοι; Kι αφού είναι τόσοι, πώς μονάχοι;}

^{A, ναι, των μοναχών το πλήθος, που κατάντησε απάτη τη μονάδα.}

^*

^{Καταγόμενος από τη Χαλκίδα, ο Παλλαδάς έζησε στην Αλεξάνδρεια στο δεύτερο μισό του 4ου αιώνα μ.Χ., όταν έφθινε ο εθνικός ελληνισμός. ενώ ο χριστιανισμός θριάμβευε ανακηρυσσόμενος επίσημη εκκλησία του κράτους. Στην Παλατινή Ανθολογία σώζονται περί τα 160 επιγράμματά του (ερωτικά, σκωπτικά, επιτύμβια, συμποτικά, αναθηματικά, επιδεικτικά, προτρεπτικά). Πικρόχολα σκωπτικός και αυτοσαρκαστικός, γκρινιάζει για τη γραμματοδιδασκαλική ανέχειά του και για την κυρά του, ελεεινολογεί την άστατη Τύχη, ανθίσταται στον επελαύνοντα χριστιανισμό, χλευάζοντας τους φανατικούς του, νοσταλγεί, ακουμπάει στον επικουρισμό, στον στωικισμό αλλά και στον κυνισμό. 'Ηταν αρκετά γνωστός στον καιρό του, όπως μαρτυρεί το γεγονός ότι ένα επίγραμμά του (το Χ 87) ήταν αναγραμμένο (με παραλλαγμένο τον δεύτερο στίχο) σε δημόσιο αποχωρητήριο της Εφέσου: Αν μη γελώμεν τον βίο τον δραπέτην, / Τύχην τε πόρνην ρεύμασιν κινουμένην, / οδύνη εαυτοίς προξενούμεν πάντοτε / αναξίους ορώντες ευτυχεστέρους. Μεταφράζω: Ναι, να περιγελάμε τον φευγαλέο βίο, / την πόρνη Τύχη, των ρευμάτων την έρμαιη. / Αλλιώς, την ίδια την ψυχή μας φαρμακώνουμε, / βλέποντας να ευτυχούν οι ανάξιοι.}

^{Nίκαρχος} [μτφρ. & σημ.: Παντελής Μπουκάλας]

^{XΙ 395 – Εις πορδήν}

^{Έτσι και βρει φραγμό η πορδή, πολλούς σκοτώνει.}

^{Mα αν την τραυλή της μελωδία ελευθερώσει, σώζει ζωές.}

^{Ώστε λοιπόν, αφού η πορδή και σώζει και σκοτώνει,}

^{η δύναμή της με των βασιλέων ισάξια.}

^*

^{Ποιητής του 1ου αιώνα μ.Χ. 'Εζησε στη Ρώμη. Η Παλατινή Ανθολογία περιέχει σαράντα γνήσια επιγράμματά του. 'Εγραψε κυρίως αθυρόστομα σκωπτικά ποιήματα. Χαρακτηριστικό είναι το ΧΙ 395, για την αντιεξουσιαστική σφοδρότητά του.}

***

Παντελής Μπουκάλας. Συγγραφέας και δημοσιογράφος. Εχει εκδώσει
εφτά βιβλία ποίησης, τρία βιβλία με δοκίμια και επιφυλλίδες και έξι βιβλία με
μεταφράσεις αρχαιοελληνικών κειμένων.

οκτώβριος 2014 _ μαίρη γιόση

Μαίρη Γιόση

[ΣΤΟΝ ΔΥΝΑΤΟ ΑΕΡΑ...]

Στον δυνατό αέρα

ένα πουλί αμφιβάλλει

Κι αν είναι το ακίνητο

κέντρο του κόσμου; 

*

ΣΤΙΓΜΗ ΠΡΩΤΗ

Όπως τινάζεται

ο αίλουρος του έρωτα

με σκοτεινά μάτια

Το δέρμα μου αλλάζω

που έγινε δύσκολη γνώση –

γυμνό πικρό αμύγδαλο

*

ΑΝ ΕΙΧΑ ΕΝΑΝ ΚΗΠΟ

                             Στην Άννα Γρίβα

Αν είχα έναν κήπο θα καθόμουν το απόβραδο. Κουρασμένη. 

Θα έρχονταν μυρουδιές απ’ τα φυτά

που ολημερίς θα τα δασκάλευα: 

να εργάζονται παρά τις αντίξοες συνθήκες, 

να αντλούν απ’ τα αποθέματα αν δεν έχουν νερό, 

να καλοδέχονται τα πουλιά.

Αν είχα έναν κήπο θα είχα ένα μεγάλο ψάθινο καπέλο,

 βρώμικα νύχια και λαστιχένια τσόκαρα.

Θα αηδίαζα με τα σκουλήκια, θα τρόμαζα με τα έντομα

κι όλοι θα έβλεπαν πως δεν μου άξιζε ο κήπος.

Μα θα τον αγαπούσα. Θα σκάλιζα το χώμα, 

θα μιλούσα στις ρίζες και στα βλαστάρια,

θ' αντάλλαζα μυστικά με τους σπόρους.

Τέλος θα μάθαινα τη γλώσσα των πουλιών.

Τις γλώσσες των πουλιών θα μάθαινα.

Κάποια στιγμή, με τη ράχη στο χώμα, θα μάθαινα

το βλέμμα του ουρανού.

*

FUGA

Χρώμα που σχίζει

τα νερά

Μόλις πλεούμενο

Χρώμα αιωρούμενο

Σώμα

Θα φύγει κι αυτός ο καημός 

Θα πέσει η νύχτα

Ο κόσμος διάφανος

Θα ονειρευτεί.

*

ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΝΑ ΕΙΜΑΙ ΒΟΥΝΟ

  Στον Evan

Ο Χοκουσάι μού έμαθε

Τι σημαίνει να είμαι βουνό

Κεφάλι στα σύννεφα

Καρδιά πυρακτωμένη

Κάτω απ΄τα πόδια μου

Ποτάμι ορμητικό.

Μετέωρη

Αρχίζω πάλι

Με άλλα χρώματα.

*

Μαίρη Γιόση. Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και κλασική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο (Καναδάς). Είναι αναπληρώτρια  καθηγήτρια στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και, πέρα από το επιστημονικό και μεταφραστικό της έργο, έχει δημοσιεύσει πέντε ποιητικά βιβλία (τα δύο πρώτα με το όνομα Μαίρη Κάσου): Πασιφάη (1981), Τοπίο κατάβασης (1985), Ειδική διαδρομή (1990), Οι Γάμοι (1993) και Χαμηλός Ουρανός (2006).